Buru to be or not to be. Verdwijnt landbouw uit Suriname?
Buru en landbouw
Eigenlijk is het voor de meeste mensen een misleidende titel.Buru roept associaties op met de nakomelingen vanNederlandse landbouwers die zich in de tweede helft van de negentiende eeuw in Suriname vestigden. Toch is de term correct gebruikt, want die heten in de volksmond buru, omdat ze immers landbouwers waren. Landbouwers, daar gaat deze nieuwe documentaire over. Meer in het bijzonder de muren waar de sukkelende landbouwsector in Suriname tegen op loopt. Problemen die uiteindelijk de sector kunnen wegvagen en het land afhankelijk maken van voedselimporten.
Goed begin
De documentaire is visueel aantrekkelijk door goede regie en camerawerk, het loopt als een trein. De makers hebben moeite gedaan op verschillende locaties te komen en betrouwbare bronnen te raadplegen. Het wordt duidelijk dat er heel wat problemen in de landbouwsector zijn die structurele en integrale oplossingen nodig hebben, in plaats van incidentele populistische acties, zoals een scheepslading gesubsidieerde kunstmest laten verkopen door leden van de eigen politieke partij, het incidenteel opschonen van irrigatiekanalen, of scoren met het verdelen van een handvol landbouwmachines.
Zo is er te weinig kennis onder landbouwers over hoe de exportmarkt werkt, over hun eigen gewassen en is men op te kleine schaal bezig, ieder voor zich. Van de overheid hoeven landbouwers weinig te verwachten, aangezien die bestaat uit een losse verzameling partijen en individuen met elk hun eigen belangen. In een wereld waar voedsel en landbouwgrond steeds schaarser worden, is het toch lucratiever de landbouwgrond te verkopen voor woningbouw, dan om er gewassen te telen. Suriname verkwanselt grond die in de nabije toekomst een schaars en kostbaar goed zal worden.
Welk publiek hebben de makers voor ogen?
Ondanks het goede begin blijft de documentaire na ongeveer tweederde deel helaas in de lucht hangen. Als kijker vraag je je dan af: welke boodschap hebben de makers voor ogen en voor wie is de documentaire eigenlijk bedoeld?
Dit is ook het moment waarop de makers oplossingen de revue laten passeren, in wat wel een overhaaste powerpoint -presentatie lijkt. Doorspekt van Engelstalige begrippen die op zich al uitleg nodig hebben, laat staan als ze niet worden vertaald. Het zijn immers geen eenvoudige betogen die worden gehouden. Het weglaten van ondertiteling komt sowieso slordig over en verzwakt de documentaire onnodig.
Als oplossingen voor de problemen waar de sector mee te maken heeft, worden onder meer Paradigm Shiftsgenoemd. Dit vraagt om verdere uitleg. Om welk paradigma gaat het? Een verwijzing naar natuurkundige en wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn, die het begrip in 1962 introduceerde, is overigens niet nodig. Sterker nog, het wordt afgeraden, omdat de term Paradigm Shift door zoveel gesjeesde marketing- en management-bobo’s niet in de juiste context is gebruikt, dat de betekenis ervan is gedevalueerd tot vrijwel niets.
De makers noemen ook de Bigi basi- of commandisme-cultuur, die innovatie en ontwikkeling remt door de vrijheid van denken te beperken. Dat die cultuur kenmerkend is voor Suriname en beperkend werkt, klopt, maar is te algemeen. Zoals de makers zelf zeggen: het is een stukje cultuur. Cultuur veranderen is bijna onmogelijk.
Toch zijn Surinamers ondanks deze cultuur wel in staat tot innovatie, daar bestaan in Suriname voorbeelden genoeg van. Dat blijkt ook als de makers Tony Zuiverloon van het bedrijf Phytotech aan het woord laten, die een mooi stukje innovatie laat zien! Hoe dit te stimuleren in de rest van de sector? Daar ligt een uitdaging voor mensen die wat van de sector willen maken.
Onnodig “hippe” afsluiting
Als conclusie grijpen de makers wel erg makkelijk naar het symbool van ontevredenheid onder burgers in de wereld anno nu: het Guy Fawkes-masker. Compleet met bombastisch muziekje erbij. Waar willen de makers hiermee naar toe? Loopt de landbouwsector in Suriname het risico te verdwijnen als er niets gebeurt, met voedseltekorten en volksopstanden tot gevolg? Of is er sowieso een volksopstand nodig om iets te kunnen veranderen?
Waarschijnlijk is de doorsnee kijker hier al afgehaakt, overweldigd door onvertaalde Engelstalige betogen vol vaktermen en idem powerpoint-presentaties die beter in een beleidsdocument passen, dan in een documentaire.
Aangenomen dat de doorsnee inwoner van Suriname de doelgroep van Buru, to be or not to be is, hadden de makers deze valkuilen kunnen vermijden door een concept van hun documentaire voor te leggen aan een testpubliek uit hun doelgroep. Of hadden ze misschien zelf last van de bigi basi-cultuur, waardoor ze niet openstonden voor kritiek en het beter wisten dan hun doelgroep?
Al met al jammer, deze afsluiting van wat verder een vlotte en goed onderbouwde documentaire is. Beter was geweest af te sluiten door een aantal vragen te stellen, die de kijker zelf moet beantwoorden. Wilt u over pakweg 10 jaar in een land wonen waar al uw voedsel geïmporteerd wordt? Hoe denkt u dit te gaan betalen?
Toch smaakt het naar meer
Desondanks hoop ik meer van dit soort documentaires te zien. Ook van de hand van deze makers. Ze kunnen het wel, dat blijkt uit het eerste deel van de documentaire. En ze dragen bij aan een stukje openheid en transparantie: in Suriname een schaars goed.
Wil men in Suriname ooit de overheid hervormen en kunnen beoordelen op de kwaliteit van het gevoerde beleid, dan zijn dit soort documentaires een van de weinige beschikbare bronnen die een overzicht geven van actuele thema’s, zonder doordrenkt te zijn van populisme en persoonlijke belangen.
Zeker een aanrader, maar laat de laatste minuten voor wat ze zijn en trek je eigen conclusies.
